اضافه وزن بالا و یا چاقی ، علاوه بر بروز خطرات جسمانی که برای فرد ایجاد می‌نماید، سلامت روان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. داشتن وزن مناسب و ایده آل برای بیشتر افراد به آرزویی بزرگ و دست نیافتنی تبدیل شده است. طبق تحقیقات انجام شده اضافه وزن بالا بر روی خلق و خو و همچنین شیوه زندگی افراد تاثیرات منفی بر جای می‌گذارد که این اثر بر روی فرد چاق دوجانبه است.

ارتباط اضافه وزن و اعتماد به نفس :

بر اساس مطالعات انجام شده، افراد دارای شاخص توده بدنی بالا نسبت به هم سن و سالان خود که دارای وزن استاندارد و نرمالی هستند، از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند.

این اختلال بیشتر در نوجوانان مشاهده می‌شود. سرزنش ، تمسخر ، بد رفتاری در کودکان و همچنین طعنه زدن از مواردی هستند که در کاهش اعتماد به نفس و سایر اختلالات روانشناختی موثرند. 

به طور کلی ؛ اعتماد به نفس به مفهوم اعتماد داشتن فرد به خود و توانمندی هایش است که این امر از پایه های مهم سلامت روان به حساب می آید ، نداشتن اعتماد به نفس  می‌تواند زمینه ساز مسائل بسیاری در زندگی فرد شده و همچنین کارکرد انسان را تا حد قابل توجهی تحت شعاع قرار دهد .

در نتیجه ، رسیدن به هر نوع پیروزی و ارتقا در زندگی ، ملزم به این است که فرد خود را باور نماید و توانمندی هایش را کوچک و بی ارزش نداند.

 چاقی می‌تواند به از دست دادن اعتماد به نفس در فرد منجر می‌شود .

رابطه اضافه وزن با افسردگی : 

از دیگر موارد تاثیر چاقی بر سلامت روان ، میتوان به ارتباط آن با افسردگی اشاره کرد. چون هردوی آن ها با هم یک رابطه دو سویه دارند ، چاقی در بروز اختلالات خلقی و افسردگی بسیار موثر است. طبق نظر متخصصین ، اضافه وزن بالا می‌تواند از واکنش های افسردگی به شمار آید.

افرادی که بر اثر چاقی به افسردگی دچار شده اند به طور معمول با بعضی از نشانه ها نظیر کاهش تمرکز ، افت انرژی ، از دست دادن علاقه و همچنین لذت و خیلی از موارد دیگر درگیر هستند . براساس اینکه افسردگی در بر دارنده طیف گسترده ای از مشکلات است و دارای انواع متعددی است، توجه نمودن به علائم آن و همچنین درمان آن در بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است .

در ادامه ی موارد تاثیر چاقی بر سلامت روان ، باید گفت که اضافه وزن می‌تواند با مشکلات عاطفی مانند افسردگی و یا غمگینی هم در ارتباط باشد . اکثر افراد دارای شاخص توده بدنی بالا ، 25 درصد بیشتر از افراد عادی در برابر مشکلات خلقی مانند افسردگی قرار می‌گیرند.

افسردگی و اضافه وزن :

همانطور که اضافه وزن بالا باعث بروز افسردگی در فرد می‌شود ، بیماری افسردگی نیز تا حد بسیار زیادی در بروز چاقی و اضافه وزن موثر است .

رابطه اضطراب با اضافه وزن :

اضطراب از دیگر تاثیرات چاقی بر سلامت روان است ، اضافه وزن می‌تواند با اضطراب و همچنین مشکلات اضطراب رابطه مستقیم داشته باشد.

چاقی افراد با بالا رفتن اضطراب و همچنین استفاده مواد مخدر رابطه مستقیم دارد. مشکل اضطراب عام و مشکلات وحشت زدگی در بین افراد دارای شاخص توده بدنی بالا نسبت به افراد عادی متداول تر است. 

اضافه وزن در تمامی جوامع پذیرفته نمی‌شود : 

اضافه وزن در تمامی جوامع پذیرفته نمی‌شود و بیماران دارای شاخص توده بدنی بالا در مقایسه متعدد خود با سایر مدل های اجتماعی ، احساس فقدان و یا ناکامی می‌کنند که این امر می‌تواند تاثیر چاقی بر سلامت روان را به خوبی بیان نماید .

این موضوع میتواند بر اعتماد به نفس و همچنین خلق و خوی کلی آن ها اثرات منفی بسیاری را بر جای گذارد . اما لازم به ذکر است که مقدار تاثیر پذیری در اشخاص بر مبنای نوع سلامت روان و همچنین شخصیت آن ها متغیر است .

همچنین به علت  رواج یافتن اندام لاغر و کاهش وزن در برخی از جوامع و بها دادن بر مبنای ظاهر اشخاص ، افراد دارای شاخص توده بدنی بالا بیشتر مورد بازبینی های منفی ، اظهار نظر و بازخوردهای دیگران و گاهی هم حضور نداشتن در جامعه قرار می‌گیرند .

روانشناسان با ارائه مشاوره های لازم ، ضمن تقلیل افسردگی و همچنین اضطراب و آشفتگی ناشی از اضافه وزن ، انگیزه لازم به منظور وزن کم  و دستیابی به وزن ایده آل و طبیعی را به بیماران آموزش می دهند و ایشان را در این مسیر حمایت می‌نمایند .

رابطه اضافه وزن با اختلالات خلقی و اضطرابی : 

پژوهش های اپیدمیولوژیک ، رابطه مثبت میان شاخص توده بدنی و اختلال خلقی را نشان می‌دهد . اختلالات خلقی در اشخاص دارای اضافه وزن بالا نسبت به افراد با وزن نرمال 5/1 برابر بیشتر مشاهده می‌شود. 

همچنین افراد دارای اضافه وزن شدید نیز 2 برابر بیشتر با مشکلات خلقی در طول عمر خود مواجه می‌شوند که می‌تواند بر روی سلامت روان و جسمانی آنها تاثیرات منفی را برجای بگذارد . 

لازم به ذکر است که میزان بی نظمی اضطراب ، علاوه بر افراد دارای اضافه وزن و یا بسیار چاق ، در اشخاصی که دارای وزن میانگین هستند نیز بین ( 1.19 ) تا ( 2.60 ) درصد روند صعودی به همراه داشته است . 

آشفتگی ، ترس عاری از آگورافوبیا ( اختلال هراس ) و همچنین واهمه خاص و یا شیوع اختلال اضطراب کلی در میان افراد دارای شاخص توده بدنی بالا و یا بسیار چاق ، بیشتر مشاهده می‌شود .

مشکلات خلقی و اضطرابی در بانوان و آقایان :

در بررسی های انجام شده در خصوص مشکلات خلقی و اضطرابی در بانوان و آقایان ، مشاهده شد که بانوان اختلالات خلق و خوی و همچنین اضطراب بیشتری نسبت به آقایان داشته اند. 

پژوهش های دیگری نیز بیانگر این است که اضافه وزن مرتبط به افسردگی در بانوان است اما این عارضه در اقایان بسیار کمتر مشاهده شده است. اضطراب در خصوص بازشناسی و همچنین ارزیابی بر مبنای وزن ، احتمال دارد سبب نگرانی اجتماعی در بانوان دارای شاخص توده بدنی بالا گردد. 

در واقع بانوانی دارای شاخص توده بدنی بالا یا چاق هستند با ریسک بالاتری برای ترس اجتماعی مواجهند این در حالی است که در میان آقایان ، این میزان هراس اجتماعی اصولا وجود ندارد.

مشکلات اضطرابی و روحی ، به همراه نداشتن فعالیت های ورزشی منظم و تغذیه ای سالم می‌تواند سبب افزایش وزن در افراد ‌شود. هرچند پرخوری و استرس در میان افراد متغیر است ، اما مصرف مواد غذایی احتمال دارد که تاثیر ضد اضطراب را به همراه داشته باشد .

بانوان در برابر احساسات منفی بیشتر از آقایان در معرض پرخوری قرار می‌گیرند و احیانا بانوان بیشتر از آقایان در برابر اشتهای مضاعف که بیانگر علائم افسردگی است نیز قرار دارند.

رابطه بین اضافه وزن و خلق و خو و همچنین آشفتگی های اضطرابی شاید از تاثیرات استرس بر اساس HPA ( هیپوتالاموس ، هیپوفیز ، آدرنال ) ایجاد شود که با آزادسازی کورتیزول و دیگر هورمون هایی که برابر سازی فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک را به همراه ‌دارد ، به استرس و اضطراب بازتاب می‌دهد .

در موقعیت استرس های مزمن ، فعالیت بر پایه ( اچ پی ای ) و یا آدرنال به مراتب کاهش می‌یابد ، عاملی که در مشکلات اضطرابی ، افسردگی  و نیز اضافه وزن تاثیر گذار است .

رابطه چاقی با دیگر مشکلات روانپزشکی :     

اضافه وزن با چندین اختلال شخصیتی همراه است که عبارتند از :

- مشکلات شخصیتی ضد اجتماعی ، وسواس اسکیزوئید ، رفتار دوری کننده ، پارانوئید در میان اشخاص دارای اضافه وزن بالا، متداول تر از اشخاص با وزن طبیعی و نرمال است.

- شاخص توده بدنی بسیار بالا با درصد بیشتر ، آشفتگی شخصیتی وابسته را نیز به همراه دارد.

- ناهماهنگی شخصیت ضد اجتماعی به طور قابل ملاحظه ای با شاخص توده بدنی در بانوان ارتباط دارد. 

- اضافه وزن با افزایش میزان اختلال بیش فعالی (ADHD) و یا نقص توجه نیز همراه است . کودکان مبتلا به بیش فعالی و دیگر مشکلات رفتاری ویرانگر در مقابل همسن و سالان خود که مشکلات رفتاری ندارند ، از وزن بیشتری برخوردار هستند و شاید در رده های سنی بالاتر ، افزایش وزن بیشتری نیز تجربه نمایند. تحریک پذیری پیوسته با اختلال بیش فعالی احتمال دارد که در اضافه وزن و پرخوری نقش مهمی را نیز ایفا کنند. 

- اسکیزوفرنی با اضافه وزن همراه نبوده است . اما معالجه با داروهای ضد جنون به خصوص کلوزاپین و الانزاپین می‌تواند به بالا رفتن وزن به طور قابل ملاحضه ای در بعضی بیماران که به اسکیزوفرنی مبتلا هستند ، نقش مهمی را ایفا کند .

دو راه از مهمترین راه های درمان بیماران دارای اضافه وزن با مشکلات روانپزشکی : 

رفتار درمانی :

به منظور مراقبت بیشتر از وزن ، بایستی تغییرات طولانی مدتی را در رفتار و همچنین عادات غذایی و فعالیت بدنی ایجاد نمود از جمله : 

- تحول در هدف هایی بی اساس و همچنین اعتقادات نادرست .

- جلب پشتیبانی اجتماعی از سوی همکاران ، خانواده و دوستان 

- جایگزین کردن رفتار های درست و برقرار کردن تغییرات مطلوب در زندگی روزانه

- غلبه بر موانع روانی و همچنین مسائل اجتماعی و فیزیکی به منظور انجام فعالیت های ورزشی

جراحی : 

از دیگر شیوه های درمان کاهش وزن که بیمار در صورت تاثیر گذار نبودن سایر شیوه های درمانی میتواند از آن استفاده نماید، جراحی است. بیماران با مراجعه به جراحان متخصص ، میتوانند با توجه به شاخص توده بدنی خود طبق نظر جراح ، مناسب ترین جراحی کاهش وزن را به منظور از دست دادن بخش اعظمی از چربی های انباشته انتخاب نمایند تا به وزن مناسب و ایده آل دست پیدا کنند.