تیروئید غده ای پروانهایشکل بوده و در قسمت بالایی حنجره، در جلوی گلو قرار دارد. این غده جزء بزرگترین غدد اندوکرین بوده که از دو بخش تشکیل شده است. وزن آن حدود بیست و پنج گرم بوده و اندازه آن در خانمها بزرگتر است، البته اندازه آن در دوران قاعدگی و حاملگی افزایش مییابد. قسمت مرکزی این غده دارای ایسموس (تنگه) بوده که سبب اتصال دو لوب تیروئیدی به یکدیگر میگردد. ممکن است گاهی لوب سومی هم به شکل هرمی از ایسموس یا دو لوب اصلی دیگر بیرون بزند. بيوپسی سوزنی يا FNA، اسكن راديواكتيو و سونوگرافي از جمله روشهايی هستند كه بيشتر برای تشخيص و تعيين رويكرد درمانی در يك ندول تيروئيدی (بزرگی يا برآمدگی موضعی در غده تيروئيدی) به كار گرفته میشوند.
وظيفه غده تيروئيد
ايـن غده يد را از غذا و خون دريافت كرده و دو هورمون مهم به نام تری يودوتيرونين T3 و تيروتوكسين T4 را توليد و ترشح
میكند كه در رشد و نمو سلول های جنينی و همچنين تنظيم متابوليسم بدن در بالغان نقش بسيار دارند.
اختلالات تيروئيد
به طوركلي اختلالات تيروئيد عبارتند از:
- التهاب تيروئيد حاد
- التهاب تيروئيد هاشيموتو (Hashimoto)
- پركاری تيروئيد
- كم كاری تيروئيد
- بزرگی يا برآمدگی موضعی در غده تيروئيدی
انواع برآمدگی تيروئيد
برآمدگي موضعی در غده تيروئيدی است كه از نظر ساير جهات طبيعی است. ممكن است منفرد يا متعدد باشند. چهار نوع شايع وجود دارد:
- كيست های نرم محتوی مايع
- تورم موضعی ناشی از خونريزی. اين عارضه ممكن است موقتا دردناك باشد.
- تومورهای خوش خيم ( آدنوم ها.) اين ضايعات ممكن است توليد تيروكسين و علائم پركاری تيروئيد را موجب شوند.
- سرطان تيروئيد. اين ها نيز ممكن است تيروكسين توليد كنند.
سرطان تيروئيد
رشد بدخيم در غده تيروئيد را سرطان تيروئيد مي گويند كه به آن تومور تيروئيد گفته مي شود. سرطان تيروئيد در هر سن و جنس مي تواند رخ دهد . افرادي كه تحت پرتودرماني ( درمان با اشعه ) در ناحيه گردن قرار گــرفتـه انـد در معـرض خطـر بيشتري هستنـد . درمان با اشعه در دهه 1950 به طور معمول در كودكان براي درمان غده تيموس بزرگ ، آدنوئيد ( لوزه سوم ) و لوزه هاي بزرگ و بعضي اختلالات پوستي مثل آكنه و عـفـونت هاي قارچي سر، به كار مي رفت .افرادي كـه در كودكي اشعه دريافت كرده اند درمعرض خطر بيشتري براي ابتلا به سرطان تيروئيد هستند. البته امروزه ديگر براي درمان بيماري هاي فوق هيچگاه از پرتوتابي به ناحيه سر و گردن استفاده نمي شود. پرتوتابي به ناحيه گردن در بزرگسالي خطر سرطان تيروئيد را مقدار بسيار كمي زياد ميكند. عـامل خطر ديگر ، مثبت بودن سابقه فاميلي سرطان تيروئيد است. تشعشعات حاصل از سلاح هاي اتمي نيز از عوامل ايجاد سرطان تيروئيد به شمار مي روند .
سرطان تيروئيد انواع مختلفي دارد :
سرطان پايپلري تيروئيد كه شايعترين نوع سرطان تيروئيد مي باشد و بيشتر در خانمها و كودكان ديده مي شود. اين سرطان دير تر متاستاز ميدهد ( پخش شدن سلول هاي بدخيم در بدن) و نسبت به ديگر انواع سرطان تيروئيد كمتر بدخيم است.
سرطان فوليكولار تيروئيد كه 20 تا 30 درصد انواع سرطان تيروئيد راتشكيل ميدهد و خطر متاساز و عود بيشتري دارد .
سرطان مدولاري كه سلولهاي غيرتيروئيدي موجود در غده تيروئيد دچار تغييرات بدخيمي مي شوند و در بعضي ازخانواده ها تمايل خانوادگي ( به لحاظ ژنتيكي ) براي ابتلا به اين نوع سرطان وجود دارد. حدود 20% سرطان هاي مدولاري تيروئيد از به ارث بردن ژن هاي بد ايجاد مي شود .
سرطان آناپلاستيك تيروئيد بدخيم ترين نوع سرطان در غده تيروئيد است . خوشبختانه ايـن سرطان نادر است اما به سرعـت متاستاز ميدهد، همچنین به درمان توسط راديواكتيو هم پاسخ نمي دهد .